Từ hạt hóc gầy (PGS-TS Nguyễn Chánh Tú)

Xin được trích giới thiệu bài viết được trích từ phát biểu của PGS-TS Nguyễn Chánh Tú (một người con của Làng La Thọ, một tấm gương hiếu học) trong Hội nghị khuyến học huyện Điện Bàn năm 2008. Tựa đề do BBT Website Huyện Điện Bàn đặt

“…Xin nhận ở tôi lời tạ lỗi với quê hương yêu dấu, người Mẹ đã cưu mang, nuôi dưỡng và theo suốt bước chân lưu lạc của đứa con tha phương. Trong dòng thác lũ mưu sinh cứ muốn kéo chúng ta dứt khỏi những ràng buộc mỏng manh của những hoài niệm, sự có mặt của chúng ta hôm nay nói lên một chân lý ngược lại: chúng ta có một tài sản tinh thần thiêng liêng, một định mệnh mang tên Quê Hương.

Nhớ lại khoảng năm 1996, tại Hà Lan, trong một buổi nói chuyện với nhiều bạn bè đang học sau đại học đến từ các nước phát triển, chúng tôi tâm sự về những khó khăn thời đi học và những hỗ trợ tài chính từ gia đình và xã hội. Bạn bè tôi đa phần đều nhận được sự hỗ trợ từ các quỹ tín dụng sinh viên. Đến lượt tôi, tôi tự hào kể rằng, tôi được sẻ chia ngọt bùi từ nguồn hỗ trợ đặc biệt mang tên quê hương: nơi những hạt thóc gầy được Hợp tác xã cấp cho những ngày theo học bồi dưỡng học sinh giỏi tại huyện Điện Bàn và theo chân tôi ra Đà Nẵng những ngày tập trung thi học sinh giỏi toàn quốc. Chưa hết, dòng sữa ngọt quê hương tiếp tục thấm đượm trong tôi những ngày xa quê. Quả thực nếu không có những hạt lúa, lát sắn lát khoai hỗ trợ ngày ấy, tôi chẳng thể nào tiếp tục chuyện đèn sách. Những điều tôi nói hôm ấy đem lại rất nhiều ngạc nhiên cho bạn bè nước ngoài và họ không thể nào hình dung tại đất nước Việt Nam xa xôi có một quỹ hỗ trợ học tập đặc biệt và không hoàn lại như thế.

Trở về quê hương sau hơn 20 năm sau, tôi xúc động vui mừng với những thay da đổi thịt nhưng không khỏi xót xa với những khó khăn và gieo neo mà người dân quê mình còn nếm trải. Những con đường khang trang, những bóng điện lấp lánh không thể che khuất một bộ phận thanh thiếu niên mất phương hướng, tụ tập cãi nhau trong các quán nhậu bình dân cuối đường làng. Những suất học bổng ít ỏi dành cho các em cũng chỉ là những tình cảm vỗ về cho đôi vai còm gồng gánh một nền học vấn còn quá nhiều bất cập…

Tôi mạo muội được chia sẻ với tất cả niềm mong ước được thấy trong tương lai một ngôi trường đại học, cao đẳng hay trung học chuyên nghiệp ra đời trên quê hương Điện Bàn bằng sự cố gắng của tất cả chúng ta; một ngôi trường vô vị lợi, một ngôi trường chuyển tải bằng tinh thần thực học của phong trào Duy tân. Ước mơ đó liệu có viễn vông quá chăng?

Tôi muốn nói vài lời với các bạn tân sinh viên, các bạn học sinh tiêu biểu, những gương mặt ưu tú của quê hương Điện Bàn. Các bạn đang mang trên vai một niềm vinh dự lớn lao từ quê hương và một trách nhiệm lớn lao đối với đất nước. Các bạn đang sống trong một thời kỳ đầy ắp thông tin và tri thức. Đó là thuận lợi mà cũng là thách thức. Các bạn đang mang trong mình dòng máu của một dân tộc hiếu học và cần cù, một truyền thống “Ngũ phụng tề phi”, một triết lý giáo dục của nền thực học Duy tân có hơn một thế kỷ và đặc biệt là kỳ vọng của bao thế hệ cha anh mà cuộc hội ngộ hôm nay là một minh chứng. Ngược lại, những thách thức trước mặt đang chờ đón các bạn. Các bạn đang gồng mình với gánh nặng của một nền giáo dục lạc hậu đang ngày càng tụt hậu với chính các nước trong khu vực; các bạn đang phải chịu thiệt thòi với một hệ thống đại học chưa có một trường đạt chuẩn quốc tế; các bạn đang phải oằn mình mang một khối kiến thức hàn lâm áp đặt mà thiếu tư duy độc lập, tính chủ động và khả năng tự giải quyết vấn đề. Vì thế trong cuộc cạnh tranh với bè bạn năm châu, các bạn cần phải nỗ lực vượt bậc. Hãy nhanh chóng vứt bỏ sự ngộ nhận và tính tự mãn; hãy khiêm tốn và cần cù thật nhiều; hãy luôn nhớ rằng mỗi thành công hiện tại chỉ là nấc thang khởi đầu cho con đường trước mắt. Hãy quan sát và học hỏi sự thành công của những nước khác. Hãy biết nghi ngờ và đạt được chân lý từ sự tìm tòi của chính mình. Hãy biết ước mơ và có bản lĩnh tương xứng để bay vào bầu trời rộng lớn hơn. Và cuối cùng, hãy nuôi dưỡng mối dây liên hệ với quê hương, hướng về quê hương dù đi đâu, ở đâu. Bởi vì:

“Quê hương mỗi người chỉ một
Như là chỉ một mẹ thôi (…)
Quê hương nếu ai không nhớ
Sẽ không lớn nổi thành người.”

Nguồn: Website Huyện Điện Bàn